ÇOMÜ Araştırma ve Uygulama Hastanesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. Uğur Gönlügür her yıl mayıs ayının ilk salısında kutlanan "Dünya Astım Günü" dolayısıyla astım hakkında merak ettiğimiz ve sorduğumuz sorulara açıklamalarda bulundu.

Astım Nasıl Bir Hastalıktır, Belirtileri Nelerdir?

Astım nöbetler halinde gelen nefes darlığı, öksürük, hırıltı veya hışırtı ile kendini gösteren bir hastalıktır. Bu bulguların sebebi havayollarının daralmasıdır. Halk arasında bu durum bazen “bronkospazm atakları” şeklinde ifade edilmektedir. Atakların ne zaman geleceğini önceden kestirmek çok mümkün değildir. Kimi hastada ataklar ortalama haftada bir, ayda bir gelebileceği gibi hergün de gelebilmektedir.

Astım Atağını Neler Tetikler?

Hastalar bazen belirli yemek veya parfüm kokularını duyduklarında nefeslerinin daraldıklarını tarif etmektedir. Bununla beraber allerjik bünyeli kişilerde bazı çiçek tozları atağı tetikleyebileceği gibi evde yapılmış bir turşunun üzerindeki küf mantarları da oda havasına geçerek astım hastasında atağa neden olabilir. Allerjik bünyeli olmayan astım hastalarında bazı göz hastalıkları (glokom) için kullanılan ilaçlar, bazı hipertansiyon ilaçları (beta bloker) astım atağını tetikleyebilir. Her insanın bünyesi farklıdır. Dolayısıyla kimyasal maddelere verebileceği tepkiler de değişiktir. Besinlerin içine koruyucu olarak konan bazı maddelerin de astım atağını tetiklemesi mümkündür. Diğer yandan sinüzit gibi mikrobik hastalıklar veya bazı mesleksel faktörler de astım atağına yol açabilmektedir.

Astım Sıklığı Nedir?

Dünyada 300 milyona yakın astımlı olduğu ve her yıl 250 bin kadarının öldüğü düşünülmektedir. Ülkemizde değişik illerde yapılan çalışmalarda astım sıklığının %2 ile %9 arasında değiştiği bildirilmiştir. Astım özellikle ailesinde astım olanlarda daha sık görülmektedir.

Astım Tedavi Edilebilir mi?

Zatürre tedavisinde bir veya iki hafta antibiyotik kullandığımızda hastalık iyileşmektedir. Oysa astım dediğimizde hastalığın nasıl geliştiği konusunda yeterli bilgilere sahip değiliz. Astımda havayollarında bir hasar oluşmakta ve iltihap gelişmektedir. Bunun sonucunda bronkospazm görülmektedir. Astım tedavisinde kullandığımız ilaçlar bronkospazmı (havayolu daralması) ve iltihabı önlemektedir. Havayolu hasarı ve iltihabın nedenini bilmesek de kullandığımız ilaçlar kişinin yakınmalarını yatıştırarak hastalığı kontrol altında tutar. Ama bu durum gerçek bir tedavi değildir. Çünkü ilaçlar kesilecek olursa hastalık tekrar geri gelecektir. Aynı şekilde halk arasında “aşı tedavisi” diye bilinen antijen immünoterapisinin astım tedavisinde yeri yoktur.

Astımlı Hastalar Spor Yapabilir mi?

Astım hastaları istediği sporu yapabilir. Değişik tip sporlar vardır. Astım hastalarında egzersiz atağa yol açabileceği gibi zemindeki havayolu daralmasının şiddetini de arttırır. Açık havada yapılan hız koşusu gerek havadaki kirleticiler veya tahriş edici toz gazlar nedeniyle çok uygun bir spor değildir. Bu esnasında kişinin burun yerine ağızdan nefes alması da havayolları açısından sağlıklı olmaz. Çünkü burun havayı ısıtır, nemlendiri ve içindeki tozları tutar. Derin sulara dalgıçlık astım hastaları için uygun değildir. Bunun yerine salon sporları, hastayı terletmeyen ve çok yormayan sporlar astımlı için daha uygundur. İyot veya klor alerjisi yoksa su sporları astım hastalarına tavsiye edilmektedir. Ancak her spor faaliyeti öncesi astım hastasının nefes açıcı sprey şeklindeki (kısa etkili bronkodilatatör) alması gereklidir. Spor faaliyeti esnasında da bu ilacı yanında taşıması önerilir.

Astımlı Hastalar Beslenmede Nelere Dikkat Etmelidir?

Astım hastasında besin alerjisi yoksa herhangi bir besin kısıtlaması yapılmaz. Ancak Sülfit ve monosodyum glutamat gibi katkı maddelerinin kullanıldığı salça, kurutulmuş meyve veya kurutulmuş patates, karides, hardal, bazı meyve sularından uzak durulmalıdır. Mide asidinin yemek borusuna kaçması (reflü) astım hastalarının yakınmalarının artmasına neden olabilir. Reflüyü arttırabilecek alkol, krema, kahve, kızartma ürünleri, dondurulmuş ürünlerden kaçınılmalıdır.